Wat is een koffiekeurmerk (ons) waard?

Pakweg twintig jaar geleden wandelden we voor eerlijke producten naar de Wereldwinkel. Daar kochten we Max Havelaar, het enige fair trade merk dat we toen kenden. Max Havelaar bestaat nog steeds, maar voor eerlijke producten kunnen we tegenwoordig overal terecht. Vandaag de dag stap je een willekeurige supermarkt binnen en raak je de tel kwijt als je de verschillende merken in ‘eerlijke’ en ‘biologische’ producten opsomt. Het aanbod is gigantisch maar totaal niet meer transparant door de hoeveelheid aan keurmerken. Bij ons rijst daarom steeds vaker de vraag: wat is de waarde van een keurmerk nog in deze tijd?
Keurmerken: hoe groeiende transparantie tot troebelheid leidt
Het oorspronkelijke idee van een keurmerk is gebaseerd op transparantie. Een logo maakt in één oogopslag duidelijk dat de boer een goede prijs krijgt voor zijn bonen. Iedere consument maakt daardoor een bewuste keuze: die voor de goedkope variant of die voor de eerlijke. Keurmerken hebben daarmee een belangrijk aandeel gehad in de bewustwording. Maar nu ze met 170 zijn is de transparantie verdwenen. Want wat ‘eerlijk’ bij het ene betekent, wordt bij het andere merk anders nagestreefd. Niet duidelijk meer voor de consument dus en ook niet voor de keurmerken zelf. Die staan garant voor elkaar, maar vallen door de ontstane mist in het keurmerkenklimaat gemakkelijk ten prooi aan misbruik.
Een eerlijke prijs betekent nog geen eerlijke opbrengst
Omdat koffie een product is dat afkomstig is uit economisch minder ontwikkelde landen zoals Colombia en Ethiopië, is het des te belangrijker om te controleren of boeren genoeg verdienen. Een koffiekeurmerk staat garant voor een minimale kostprijs gebaseerd op productiekosten. Maar hoe die prijs berekend wordt is voor ieder keurmerk anders. De prijs die Max Havelaar een boer betaalt ligt bijvoorbeeld maar net iets boven die van de reguliere tussenhandel en levert eerlijke boeren dus nauwelijks iets op. En dan hebben we het nog niet eens over de kosten voor de boer om het keurmerk te mogen voeren. Wat een keurmerk een boer daadwerkelijk oplevert, is totaal onbekend voor de consument die in de supermarkt naar een aantrekkelijk ontworpen logo kijkt.
Een goede oplossing, via een heel andere weg
Door de wildgroei en misstanden is maar liefst 70% van de mensen het vertrouwen in keurmerken kwijtgeraakt. Steeds minder vaak kunnen we de waarde ervan nog goed inschatten. Veel artikelen die we in dit blog aanhalen zoeken de oplossing in betere controle, toezicht en onderzoek. Controle op controle dus, als je het ons vraagt. Moeten we het niet radicaal anders aanpakken? Teun van Keuken denkt van wel. Hij pleit voor het Cees-model. Hierin vertelt je slager, koffiebrander of zelfs de supermarkt je precies waar een product vandaan komt. Daarvoor heeft hij geen duurbetaald keurmerk nodig, alleen een open houding en een Hollandse mond.
Het Cees-model in onze koffiebranderspraktijk
Hoe simpel het Cees-model ook klinkt, iets anders doen dan anderen heeft altijd voeten in aarde. Zo ook bij ons. In ons nog jonge bestaan zetten wij de eerste stappen naar transparante koffie (niet letterlijk natuurlijk) door in te kopen bij leveranciers in Antwerpen en Hamburg die ook naar eerlijke handel streven. Op hun eigen manier weliswaar en daarom vragen we ze stuk voor stuk waar de bonen vandaan komen. Steeds vaker sturen ze ons fiches met die informatie zodat we goed op de hoogte zijn. Het is een begin, maar in de toekomst willen we meer doen. Bijvoorbeeld door bij ieder koffiepak te vertellen bij welke boer en welke plantage de bonen vandaan komen. Die mogelijkheid onderzoeken we nu en het ziet er naar uit dat dit voor onze singles gaat lukken. Dat zou een mooie stap naar een helder koffieverhaal zijn.

Wij vinden dat iedereen in de koffieketen verantwoordelijk is voor een eerlijk proces. Daarin willen en kunnen wij onze bijdrage leveren, maar vragen we ook graag onze klanten om ideeën. Heb jij een vraag, opmerking of tip voor ons? Laat het ons weten.